ปรากฏการณ์ทรายพุ

ตัวอย่าง ปรากฏทรายพุ ที่เกิดขึ้นจากการสั่นไหวของพื้นดิน ระหว่างการเกิดแผ่นดินไหว ในพื้นที่ต.ธารทอง อ.พาน จ.เชียงราย

ภาพโดย วิชาการธรณีไทย GeoThai.net

• [สังเกต] การตกสะสมตัวของตะกอนทราย มีการแผ่กระจายตัวในแนวรัศมีจากศูนย์กลาง ก่อตัวเป็นรูปทรงคล้ายภูเขาไฟ ตะกอนทรายเหล่านี้มาจากพื้นดินในระดับตื้น (ไม่กี่เมตรจากพื้นดิน) ที่อิ่มตัวไปด้วยน้ำใต้ผิวดิน ไม่เกี่ยวข้องกับชั้นหินหนืดร้อนใต้โลก
• ตะกอนทรายและดินเหนียวที่พุออกมามีหลากหลายขนาด ในภาพแสดงการตัดขนาดตามธรรมชาติ คือ บริเวณใกล้ศูนย์กลาง (ปากปล่อง) มีขนาดตะกอนใหญ่กว่า ซึ่งจะมีสีจางของแร่ควอตซ์ที่เป็นส่วนประกอบหลัก ในขณะที่บริเวณรอบรัศมีตะกอนจะมีขนาดละเอียดขึ้น และมีสีเข้มของแร่ดินเหนียว
• สาเหตุทำให้ตะกอนเกิดการจัดขนาดเนื่องจากพลังงานที่ใช้ในการพัดพาตะกอนโดยแรงดันน้ำจะลดลงเมื่อห่างไกลออกไป ตะกอนขนาดใหญ่ซึ่งมีน้ำหนักมากก็จะตกสะสมตัวอยู่ใกล้ๆ แหล่งกำเนิด
• ข้อสังเกตนี้สามารถนำไปประยุกต์ใช้ในการสำรวจหาแหล่งแร่เศรษฐกิจขั้นต้นได้ โดยการสังเกตขนาด และรูปร่างของเม็ดตะกอนในแม่น้ำ เพื่อหาต้นกำเนิดหรือแหล่งที่มาของแร่ที่ในพื้นที่